भारतीय विदेशमन्त्री स्वराजको नेपाल भ्रमण
भारतीय विदेशमन्त्री स्वराजको नेपाल भ्रमण
भारतीय विदेशमन्त्री स्वराजको नेपाल भ्रमण नेपाली राजनीतिक क्षेत्रमा निकै चर्चा परिचर्चाको विषय भइरहेको छ ।
भर्खरै सम्पन्न आम निर्वाचनमा पराजय व्यहोरेको नेपाली कांग्रेसको राजनीतिलाई संरक्षण गर्ने प्रयोजनका लागि नै यो भ्रमण भएको हो भन्ने कांग्रेसीवृत्तको अडकलबाजी सतही भएको प्रतीत हुन्छ । स्वराजले एमालेका अध्यक्ष केपी ओलीसँग देखाएको हार्दिकताबाट पनि यो अडकलबाजी गलत भएको पुष्टि हुन्छ ।
आमनिर्वाचनमा भारतीय सत्ताको शुभकामना मात्र होइन, दह्रो समर्थन नेपाली कांग्रेसप्रति रहेको कसैबाट छिपेको छैन । कांग्रेसको नेतृत्वमा मधेशवादी दल, राप्रपालाई समावेश गराई बनाइएको चुनावी गठबन्धनको पछाडि भारतीय सत्ताको हात रहेको तथ्य सर्वविदितै छ । आफूले नैतिक र भौतिक समर्थन गर्दा पनि कांग्रेस नेतृत्वको गठबन्धनले चुनावमा नराम्ररी पराजय भएपछि भारतीय सत्ताले नेपाल नीतिको पुनः मूल्याङ्कन गरी नयाँ नीति बनाउन थालेको संकेतहरू देखा परेका थिए ।
यस कोणबाट हेर्दा स्वराजको भ्रमणको उद्देश्य कांग्रेसलाई सान्त्वना दिने र अब बन्ने बामपन्थी गठबन्धनको नयाँ सरकारको विश्वास लिने तर्फ केन्द्रित रहेझैं प्रतीत हुन्छ ।
हुन त यस सन्दर्भमा कांग्रेस, मधेसवादी र माओवादीलाई मिलाएर केपी ओली नेतृत्वको वामपन्थी सरकार बन्न नदिने खेलमा पनि भारतीय सत्ता छ भन्ने आशङ्का गरिन्छ । नेपाल-भारतवीचको सम्बन्ध सरकार-सरकार विचको भन्दा जनस्तरको सम्बन्ध बढि गाढा छ ।
इतिहास, भूगोल, धर्म र संस्कृतिले दुई देशवीचका जनतावीचको सम्बन्धलाई सरकार-सरकारवीच हुने द्वन्द्वले पनि तोड्न नसकेका विगतका धेरै उदाहरणहरू छन् । भारतीय सत्ताले नेपाली जनमत विपरीत भूमिका निभाउन खोज्दा नेपाल भारत सम्बन्ध बिग्रने गरेको मात्र छैन, भारतीय जनमत पनि सत्ता विरोधी बनेको पाइन्छ । आमनिर्वाचनमा अत्यधीक जनमत वामपन्थी गठबन्धनको पक्षमा अभिव्यक्त भएकाले यो जनमतको विपरीत भारतीय सत्ता जाला भन्ने अनुमान गर्नु तर्कसङ्गत हुँदैन ।
वर्तमान स्थितिमा नेपाली जनता र भारतीय सत्तावीचको सम्बन्ध निकै चिसो छ । संविधानको विषयलाई उछालेर तराईका मधेशी समूदायका नेता र पार्टीलाई प्रयोग गरी भारतीय सत्ताले लगाएको पाँच महिने अमानवीय नाकाबन्दीले नेपालीको मन मस्तिष्कमा पुर्याएको चोट अझै निको हुन सकेको मात्र छैन, चर्चराइरहेको अवस्थामा छ ।
भर्खरै सम्पन्न आम निर्वाचनमा जनताले भारतीय सत्ताका नेपाली सहयोगी राजनीतिक दलहरूलाई नराम्ररी पराजय गरेबाट यो कुरा छर्लङ्ग हुन्छ । यो स्थितिको नेपाली जन मनोविज्ञानलाई परिवर्तन गरी सकारात्मक बनाउन भारतीय सत्ताले निकै मेहनत गर्नुपर्ने हुन्छ । यसतर्फ भारतीय सत्ताको ध्यान गएको छ, छैन स्वराजको नेपाल भ्रमणले सङ्केत गर्नेछ ।
आमनिर्वाचनको परिणामपछि नेपालप्रति भारतीय सत्ताको व्यवहारमा देखिएको नरमीपनले पनि नेपालीहरूमा भारतीय सत्ता सकारात्मक धारणा बनाउन प्रयासरत रहेकोझैं प्रतीत हुन्छ । वामपन्थी नेतृत्वको सरकार नबन्दै भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले वेटिङ प्रधानमन्त्रीका रूपमा रहेका केपी शर्मा ओलीलाई हार्दिकतापूर्वक दिएको बधाई तथा शुभकामनाबाट भारतीय सत्ताले अब बन्ने बामपन्थी नेतृत्वको सरकारलाई पेल्ने होइन, समझदारी र विश्वासमा ल्याउने नीति अबलम्बन गरेको झैं देखिन्छ ।
नेपाली जनता र भारतीय सत्तावीचको असमझदारी जुन रुपमा देखिएको छ, त्यसको निराकरण नेपाली सत्तासँग भारतीय सत्ताले गर्ने समझदारीबाट मात्र सम्भव देखिँदैन । आम नेपाली जनतालाई भारतीय सत्ताप्रति सकारात्मक नबनाई नेपाली सत्तासँग मात्र सम्बन्ध सुधार्ने भारतीय सत्ताको नेपाल नीति सफल हुन त्यति सहज देखिँदैन ।
अब बन्ने वामपन्थी नेतृत्वको सरकार पनि नेपाली जनताको भावनामा चोट पुर्याउने गरी भारतीय सत्तासँग हात मिलाउन सक्ने अवस्थामा छैन । भारतीय सत्ताले नेपाली जनतासँगको समझदारी र विश्वास कहिले, कहाँ र कसरी बिग्रन गयो भन्ने मिहिन तरिकाले विश्लेषण गरेर नयाँ नेपाल नीति बनाउन सकेमात्र नेपाल-भारत सम्बन्धमा हार्दिकता र विश्वासनीयता पुनःस्थापित हुन सक्ने स्थिति छ ।
नेपाली राजनीतिमा भारतीय सत्ताको अनुचित र अनावश्यक हस्तक्षेप ०४६ सालपछि सुरु भएको हो । ०४६ सालको जनआन्दोलनमा आफूले खेलेको सहयोगात्मक भूमिकाको चर्को साउ“m ब्याज असुल्ने भारतीय सत्ताको व्यवहारले नेपाली जनतामा भारत विरोधी भावना जन्माइदिएको हो । त्यतिबेला नेपाली सत्ताले भारतीय सत्ताको अगाडि राष्ट्रिय हितको पक्षमा अडान लिन नसक्दा नेपाली राजनीतिक नेतृत्वखेखि पार्टीसम्मले जनविश्वास बचाउन नसकेको कसैबाट छिपेको छैन ।
०४६ सालको जनआन्दोलनका राजनीतिक उपलब्धीहरू सङ्कटमा पर्नुको उल्लेखनीय कारण पनि यही नै हो । त्यतिबेला त्यसरी नेपाली जनतामा जन्मिएको भारतीय विरोधी भावनालाई मुल्याङ्कन गरी भारतीय सत्ताले सम्बोधन गर्न नसक्दा नेपाल-भारत सम्बन्ध जटिलतामा फसेको हो ।
No comments